Premontré groeide uit tot het moederklooster van de succesvolle orde van de premonstratenzers, bij ons beter bekend als witheren of norbertijnen. Vermoedelijk stond Norbert een canonieke orde voor ogen die op monastieke wijze leefde, maar de 'vita apostolica' toch op missionaire wijze interpreteerde. Norbert stichtte een evangelische beweging die volledig inspeelde op de ideeën van de Gregoriaanse hervorming. Naast trouw aan de Kerk en de beleving van het evangelie binnen die Kerk, de verkondiging, bekering en radicale keuze voor een evangelisch en apostolisch leven, stond de liturgie en met name de eucharistie centraal. Door de ordegeschiedenis heen bleef men nadenken over deze doelstellingen. De orde paste zich regelmatig aan de veranderende omstandigheden in de Kerk aan.
Nadat Norbert zich in 1126 als aartsbisschop van Maagdenburg in dienst had gesteld van de seculiere kerk en het Duitse Rijk, koos zijn orde onder de leiding van zijn opvolger Hugo van Fosses (1093?-1164) voor een meer monastiek-contemplatieve richting. Het koorgebed werd volledig aangehouden. Vasten en stilte behoorden tot de kenmerkende onderdelen van het gemeenschappelijk leven. Handenarbeid was verplicht, hoewel het de conversen (lekenbroeders) waren die het zware werk verzorgden. Het institutionele verband met de zusters werd gewijzigd. Na de opheffing van de dubbelkloosters vormden beide groepen eigen koorgemeenschappen. De organisatie van de orde werd grotendeels gebaseerd op die van de cisterciënzers, waardoor het oorspronkelijke project van Norbert werd aangepast aan de omstandigheden en geconformeerd aan meer gangbare gebruiken. Norbert bleef slechts acht jaar aartsbisschop van Maagdenburg. Hij zou nooit meer naar de bakermat van zijn orde terugkeren. Norbert overleed voortijdig aan een banale griep, die hij had opgedaan tijdens een van de reizen die hij meestal in hoog gezelschap en vaak in opdracht van de keizer ondernam. In Premontré en in verschillende landen van Europa groeide ondertussen de norbertijnenorde. Hugo, de eerste abt, die aan zijn orde een zekere stabiliteit wilde geven en voor uniformiteit pleitte, legde de fundamenten voor de eerste statuten en algemene richtlijnen. Het jaarlijks in Premontré gehouden generaal kapittel onderzocht of die richtlijnen overal grondig werden nageleefd. Hugo legde ook de basis van de premonstratenzer liturgie.

Ook op dit punt verlangde men een uniformiteit voor de hele orde. Voorschriften over liturgische vieringen en huiselijke gebeurtenissen met een religieus karakter werden samengevat in een ‘processionale'. In die tijd beschikte zowat elk bisdom over eigen liturgische boeken. Ook Premontré, gelegen in het bisdom Laon, stelde eigen liturgische hoeken op met gebeden, lezingen en gezangen, die de abten bij gelegenheid van het generaal kapittel naar hun respectievelijke abdijen meenamen. Op die manier verspreidden de norbertijner liturgie en gezangen zich over heel Europa.
Na de voornaamste gezangen uit het liturgisch jaar (Advent en Kerstmis, Pasen, Hemelvaart en Pinksteren), de requiemliturgie en de liederen ter ere van Maria, viel onze keuze voor deze cd op gezangen uit de liturgie van Sacramentsdag. Sinds het ontstaan van de premonstratenzerorde hadden de viering van de liturgie, en met name van de Heilige Eucharistie (‘Summa'), een centrale plaats in het monastieke leven. Het eerste deel van deze cd bevat gezangen uit de vespers van de vooravond van het feest, de eucharistie zelf en de tweede vespers. Daarna volgt een reeks gezangen die vroeger tijdens het lof werden gezongen. Die gezangen zullen velen nog bekend in de oren klinken.
Gereon van Boeschoten (O.Praem)